حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی کمساری با تشریح دوگانه‌ی «امام تاریخی» و «امام تاریخ‌ساز» و هشدار نسبت به خطر ارائه تصویر «کاریکاتوری» از بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران گفت: ۳۶ سال پس از ارتحال امام، همچنان برای عبور از چالش‌های اقتصادی و فرهنگی به «نرم‌افزار اندیشه امام» نیاز داریم. وی همچنین با انتقاد از غفلت‌های فرهنگی، از برگزاری نخستین جایزه جهانی امام خمینی(س) با حضور رئیس‌جمهور در 26 آذر ماه جاری خبر داد.

پرتال امام خمینی (س)، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی کمساری، رئیس موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، در نشست تخصصی بررسی اندیشه‌های حضرت امام که به میزبانی دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، بر «ضرورت رجوع به اندیشه امام در دوران معاصر» و آسیب‌شناسی نحوه مواجهه با این میراث عظیم تاکید کرد.

دوگانه‌ی «امامِ تاریخی» و «امامِ تاریخ‌ساز»

رئیس موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) سخنان خود را با طرح دغدغه‌ای بنیادین آغاز کرد و گفت: یکی از نکاتی که امروز پیرامون آن دغدغه وجود دارد و محل تضارب آرا و نظرات متفاوت است، ضرورت رجوع به آرا و اندیشه‌های امام در دوره حاضر است. سوال اینجاست که ۳۶ سال بعد از ارتحال امام، آیا ما همچنان به امام نیاز داریم یا خیر؟ این بحث محل برخورد دو دیدگاه متفاوت است:

۱. دیدگاه اول: امام به مثابه یک شخصیت تاریخی

کمساری افزود: دیدگاهی وجود دارد که امام را به مثابه یک شخصیت تاریخی می‌پندارد؛ بمانند بقیه افراد تأثیرگذار تاریخی، که در یک عصر و دوره ظهور و بروز داشتند و با بسته شدن پرونده عمرشان، کتاب اندیشه و تأثیرگذاری‌شان هم بسته شده است. از این منظر اگر امروز به امام مراجعه می‌کنیم، از باب مراجعه به یک شخصیت تاریخی است. صاحبان این دیدگاه معتقدند دوره امام تمام شده است و باید به دوره پس از امام توجه کنیم.

۲. دیدگاه دوم: امام به مثابه یک شخصیت تاریخ‌ساز

کمساری تصریح کرد: در مقابل، ما با «امامِ تاریخ‌ساز» مواجهیم. امامی که در ظرف زمان محدود نمی‌شود و با گذشت زمان اندیشه‌اش از تأثیرگذاری نمی‌افتد؛ امامی که همچنان جریان‌ساز و موج‌آفرین است. این امام نه تنها باکری‌ها، همت‌ها و زین‌الدین‌ها را پرورش داد، بلکه توانست عماد مغنیه، ابومهدی المهندس، یحیی سنوار و شهیدی که همین چند روز پیش در حزب‌الله به شهادت رسید را هم پرورش دهد و در آفریقا و خاور دور جریان‌سازی کند.

وی تأکید کرد: ضرورت رجوع به اندیشه امام فراتر از عشق، تعصب و حتی ادای دین است؛ بلکه ضرورتی برای یافتن مسیر صلاح و فلاح است.

انتقاد صریح از حذف نام امام در برخی آثار فرهنگی

حجت‌الاسلام کمساری در ادامه به تبعات نگاه «تاریخی» به امام اشاره کرد و گفت: اگر قائل به تمام شدن دوره امام باشیم، دیگر نباید نگران باشیم که نسل جوان شناختی از ایشان ندارد یا نام و یاد امام کمرنگ شده است. نتیجه این نگاه، غفلت‌هایی است که می‌بینیم.

وی با ذکر مثالی عینی، تصریح کرد: در جمهوری اسلامی یک اثر هنری ساخته می‌شود، میلیاردها تومان برای آن هزینه می‌شود، نام برخی بزرگان و مفاخر در آن وجود دارد، اما نام امام خمینی در آن دیده نمی‌شود. بنده به یکی از مسئولان متولی زنگ زدم و گلایه کردم؛ گفتند «ان‌شاءالله در کار بعدی جبران می‌کنیم» که البته در کار بعدی هم جبران نکردند.

هشدار نسبت به تصویر «کاریکاتوری» از امام

کمساری در بخش دیگری از سخنان خود، به آسیب‌شناسی شناخت و معرفی امام پرداخت و نسبت به نگاه ارائه «کاریکاتوری» امام هشدار داد.

وی تشریح کرد: در کاریکاتور، چهره فرد ترسیم می‌شود اما تناسب‌ها به هم می‌ریزد؛ مثلاً چشم اندازه یک عدس و بینی اندازه یک هویج می‌شود. نگاه کاریکاتوری به امام یعنی متناسب با نیاز، ذائقه و منافع روز، بخشی از اندیشه امام را برجسته و بزرگ کنیم و بخش دیگر را کوچک یا رها کنیم.

مکتب امام یک مکتب «تلفیقی» است نه تفکیکی / انتشار «موسوعه ۵۰ جلدی»

رئیس موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) با اشاره به تلاش‌های ۳۶ ساله این موسسه گفت: خوشبختانه امروز همه فرمایشات و آثار حضرت امام مکتوب و منتشر شده است و کسی نمی‌تواند بگوید به آثار امام دسترسی نداریم.

کمساری افزود: ما در سال ۱۳۹۴، مجموعه آثار علمی حضرت امام را تحت عنوان «موسوعه امام خمینی» در قالب پنجاه جلد چاپ کردیم.

جمهوری اسلامی؛ پروژه عرفانی «من الخلق مع الخلق الی الحق»

کمساری با بیان اینکه فلسفه و عرفان امام برخلاف فلسفه رایج، انتزاعی نبود و وارد متن جامعه شد، گفت: «من اعتقاد دارم جمهوری اسلامی، پروژه عرفانی امام خمینی بود» و تحقق سیر «من الخلق مع الخلق الی الحق» محسوب می‌شود.

او برای اثبات نفوذ این عرفان در میان رزمندگان، به ذکر خاطره‌ای از شهید حاج‌علی محمدی از فرماندهان لشکر ۴۱ ثارالله کرمان پرداخت و گفت:

«این شهید در عملیات کربلای ۵ شهادت خود و برادرش را پیش‌بینی می‌کند. او وصیت‌نامه‌ای دارد که حاوی بلندترین و دقیق‌ترین مضامین عرفانی است. این شهید خطاب به سرباز عراقی می‌نویسد: “ای برادر عراقی که من با گلوله تو به دیدار معبود و معشوقم نائل می‌شوم، اگر اجازه شفاعت داشته باشم، اولین کسی که شفاعت می‌کنم تو خواهی بود.” واقعاً کدام مکتب عرفانی می‌تواند چنین شاگردانی پرورش دهد جز مکتب عرفانی حضرت امام خمینی؟»

اندیشه حکیمانه امام؛ نرم‌افزار اداره جامعه و پاسخ به نسل جوان

رئیس موسسه تنظیم و نشر آثار امام با استناد به تعبیر بلند رهبر انقلاب که «اندیشه امام، نرم‌افزار و روح جمهوری اسلامی است»، گفت: اگر جمهوری اسلامی را مانند یک کامپیوتر (سخت‌افزار) بدانیم، بدون نرم‌افزارِ اندیشه امام این سیستم کارایی ندارد.

وی مأموریت اصلی را معرفی «امامِ امروز» دانست و افزود: باید به سوالات نسل جوان پاسخ دهیم؛ اینکه اگر امام امروز بودند، در حوزه اقتصاد چه می‌گفتند؟ در مواجهه با بی‌حجابی چه می‌کردند؟ در انتخابات مشارکت حداکثری را می‌خواستند؟ آیا کار را به جوانان می‌سپردند؟

کمساری تأکید کرد: در مواجهه با نسل امروز نمی‌توان فرمایشی عمل کرد. باید با زبان گفت‌وگو، شناخت سلیقه و اقناع، اندیشه امام را معرفی کنیم تا نسل امروز نیز راه‌حل مشکلات خود را بیابد.

جزئیات برگزاری «جایزه جهانی امام خمینی(س)»

حجت‌الاسلام والمسلمین کمساری در پایان، به تشریح جزئیات یک رویداد بزرگ بین‌المللی پرداخت و گفت: بحث «جایزه جهانی امام خمینی(س)» پیشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات بود که در سال ۱۴۰۲ در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و توسط شهید آیت‌الله رئیسی ابلاغ شد.

وی افزود: این جایزه برجسته‌ترین جایزه انقلاب اسلامی در عرصه ملی و بین‌المللی است و ارکان آن شامل رئیس‌جمهور (رئیس)، وزیر ارشاد (نایب‌رئیس)، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (دبیر) و همچنین اعضای حقوقی مانند موسسه تنظیم و نشر آثار امام، وزارت علوم، حوزه علمیه، جامعه المصطفی، وزارت خارجه، دانشگاه تهران و مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) هستند.

کمساری گفت: محورهای این جایزه در دو بخش «نظری» (آثار علمی فاخر) و «عملی» (فعالیت‌های تأثیرگذار سیاسی و اجتماعی) برای اشخاص حقیقی و حقوقی تعریف شده است. نخستین دوره این جایزه نیز ۲۶ آذرماه سال جاری با حضور رئیس‌جمهور و مهمانان داخلی و خارجی در سالن اجلاس برگزار خواهد شد.